U pacjentów podróżujących samolotem mogą pojawić się problemy z uchem oraz narządem równowagi. Jest to ściśle związane z powstającą różnicą ciśnień między uchem środkowym a środowiskiem zewnętrznym. Jak chronić uszy podczas lotu dowiesz się czytając "lot samolotem a słuch".

Spis treści

Czym jest i jak działa trąbka słuchowa

Zanim przejdziemy do właściwego tematu rozdziału „lot samolotem a słuch”, przyjrzyjmy się czym jest i jak działa trąbka słuchowa. Zwiększona częstość podróży lotniczych przyczynia się do wzrostu przypadków dolegliwości usznych związanych ze zmianami ciśnienia powietrza w czasie lotu. Trąbka słuchowa (ryc.1, auditory tube), która łączy nosową część gardła z jamą bębenkową ucha, jest kluczowa dla równoważenia ciśnienia wewnętrznego ucha z otoczeniem, co jest istotne dla uniknięcia problemów słuchowych. Jest ona zwykle zamknięta, ale otwiera się przy czynnościach takich jak przełykanie, ziewanie lub szerokie otwieranie ust, co pozwala na wyrównanie ciśnienia i jest to zjawisko zdrowe. Nieprawidłowości w działaniu trąbki słuchowej mogą prowadzić do bólu i innych zaburzeń usznych. Trąbka słuchowa w Wikipedii. 

trąbka słuchowa lot samolotem słuch
Ryc. 1 Schemat ucha. Auditory tube - trąbka słuchowa (Źródło: Wikimedia Commons)

Problemy z otwieraniem się trąbki słuchowej w gardle mogą być spowodowane przez kilka problemów zdrowotnych. Na przykład, powiększony migdałek gardłowy może naciskać i blokować trąbkę, utrudniając wyrównanie ciśnienia w uchu. Alergie i infekcje, które powodują obrzęk wokół trąbki, również mogą przeszkadzać w tym procesie. W rzadkich przypadkach, przeszkodą jest guz. Jeśli trąbka nie działa prawidłowo, ciśnienie w uchu wewnętrznym nie może się wyrównać, co na początku wywołuje uczucie zatkanego ucha. Jeżeli problem nie zostanie rozwiązany, może to prowadzić do gromadzenia się płynu w uchu i problemów związanych ze słuchem, takich jak niedosłuch czy szumy w uszach.

Co dzieje się podczas lotu samolotem z uchem?

Podczas lotu samolotem, zmiany ciśnienia powietrza mogą nie być od razu odbierane przez ucho środkowe, co często powoduje uczucie zatkania, szczególnie gdy samolot wznosi się lub schodzi. Na rycinie 3 widać, że podczas wznoszenia, ciśnienie w uchu jest wyższe niż na zewnątrz. Na rycinie 4 pokazano, jak podczas opadania ciśnienie wewnątrz ucha spada, tworząc podciśnienie. Aby zaradzić temu, często przełykaj ślinę lub ziewaj, co pomaga otworzyć trąbkę słuchową i wyrównać ciśnienia. Te proste czynności są skuteczne przy zdrowym stanie górnych dróg oddechowych.

Co dzieje się podczas lotu samolotem gdy człowiek jest chory?

Gdy człowiek lecący samolotem ma infekcję górnych dróg oddechowych z towarzyszącym katarem, alergię, przewlekłe zapalenie zatok, przerost migdałka gardłowego lub inne schorzenie wpływające na zaburzoną drożność trąbki słuchowej, wtedy nawet przy przełykaniu śliny lub wykonywaniu innych opisanych wcześniej czynności trąbka słuchowa nie otwiera się gdyż jest zablokowana mechanicznie lub przez obrzęk. Duże zmiany ciśnienia w takich przypadkach mogą spowodować:

  • ból – niekiedy bardzo silny, gdy błona bębenkowa będąc mocno unerwiona odkształca się, wciąga lub wybrzusza w zależności od różnicy ciśnienia;
  • niedosłuch – związany najczęściej z usztywnieniem błony bębenkowej;
  • pęknięcie błony bębenkowej – kiedy jest osłabiona w wyniku innych przewlekłych chorób;
  • krwawienie do jamy bębenkowej – gdy ciśnienie w uchu gwałtownie spadnie w stosunku do ciśnienia na zewnątrz;
  • szum uszny – związany z niedosłuchem, obecnością wysięku w uchu lub krwi.

Hemotympanum - krwawienie do jamy bębenkowej

Na zdjęciu poniżej widoczna ciemna, nieprzejrzysta błona bębenkowa, w jamie bębenkowej znajduje się krew. Podczas lotu samolotem doszło do krwawienia do jamy bębenkowej u pacjenta chorego na katar.

Hemotympanum - krwawienie do jamy bębenkowej

Lot samolotem a słuch - jak postępować podczas lotu?

  1. Przede wszystkim należy – o ile to możliwe – unikać lotów samolotem podczas choroby. Dotyczy to zwłaszcza małych dzieci, które nie umieją aktywnie udrażniać ujścia trąbki słuchowej.
  2. Nie należy spać podczas wznoszenia się a zwłaszcza obniżania podczas lądowania.
  3. Podczas wznoszenia i opadania należy przełykać ślinężuć gumę lub ziewać – te sytuacje wpływają na wyrównanie ciśnień w uchu.
  4. Małe dzieci powinny ssać smoczek lub butelkę – to pomaga w udrożnianiu trąbki słuchowej oraz nie powinny spać (jak w pkt. 2)
  5. Można zastosować obkurczające krople do nosa – zarówno kupowane w aptece bez recepty jak np. Xylometazolin, Oxalin, Nasivin, jak również leki sterydowe w aerozolu, które obkurczają śluzówkę nosa w inny sposób działając dłużej i efektywniej ale są na receptę. Można również stosować leki antyalergiczne działające ogólnie i podawane doustnie. Niektóre z tych leków są jednak przeciwwskazane dla osób z nadciśnieniem, chorobami serca i nadczynnością tarczycy dlatego należy skonsultować się z lekarzem odnośnie wskazań i przeciwwskazań

Jakie jest postępowanie lecznicze w przypadku uszkodzenia słuchu po locie samolotem?

Postępowanie lecznicze zależy do rodzaju uszkodzenia i może być prowadzone ambulatoryjnie lub w warunkach szpitalnych, jeśli nasilenie dolegliwości jest duże i istnieje zagrożenie trwałym ubytkiem funkcji narządu słuchu.

 

Rozpoznanie rodzaju uszkodzenia słuchu może być postawione na podstawie badania lekarskiego oraz badań dodatkowych. Pozwoli to na rozróżnienie czy mamy do czynienia z niedosłuchem przewodzeniowym (uszkodzenie ucha środkowego), odbiorczym (uszkodzenie ucha wewnętrznego) czy mieszanym (uszkodzenie obu). Postępowanie może obejmować:

 

  • podawanie leków obkurczających śluzówkę nosogardła (krople do nosa, sterydy w aerozolu);
  • przedmuchiwanie trąbek słuchowych;
  • inhalacje ciśnieniowe AMSA;
  • myringotomię czyli nacięcie błony bębenkowej;
  • drenaż jamy bębenkowej;
  • podawanie antybiotyków (na ogół zapobiegawczo);
  • myringoplastykę czyli naprawę uszkodzonej błony bębenkowej;
  • leczenie szpitalne z kroplówkami dożylnymi;
  • inne.

Tak więc leczenie ściśle zależy od rodzaju uszkodzenia słuchu. Nie należy bagatelizować objawów a w razie pojawienia się ich trzeba udać się do specjalisty otolaryngologa.

Pytania i odpowiedzi

CZY PO LOCIE SAMOLOTEM MOŻNA DOZNAĆ TRWAŁEGO USZKODZENIA SŁUCHU?

Tak, uszkodzenie słuchu może pozostać trwałe ale są to sytuacje rzadkie. Zwykle jest ono odwracalne. Do trwałego uszkodzenia słuchu może dojść po pęknięciu błony bębenkowej lub wskutek towarzyszącego urazu ucha wewnętrznego.

CO OZNACZA KREW W USZACH PO LOCIE SAMOLOTEM?

Może oznaczać uszkodzenie błony bębenkowej ale częściej jest wynikiem pękniętego naczynia na błonie bębenkowej, która ma bogate unaczynienie.

CO OZNACZA CIĄGŁY PISK PO LOCIE SAMOLOTEM?

Może oznaczać uszkodzenie ucha wewnętrznego, które zwykle jest przejściowe jeśli nie towarzyszą temu inne objawy.

CO NALEŻY ZROBIĆ GDY POJAWIĄ SIĘ OBJAWY USZNE PO LOCIE SAMOLOTEM?

Wymienione wcześniej w rozdziale łagodne objawy mogą wskazywać na obecność uszkodzenia ucha. Tak jak wspomniano, zwykle uszkodzenie takie jest odwracalne i goi się bez pozostawienia śladów gdy ciśnienia się wyrównają a objawy ustępują wkrótce po lądowaniu.

Jeśli się utrzymują lub wręcz narastają to warto udać się do lekarza, ponieważ dolegliwości w postaci szumu usznego lub niedosłuchu mogą utrzymać się nieleczone nawet kilka tygodni. Mogą one być bardzo uciążliwe, a można porównać to do sytuacji zatkania ucha po basenie. Dodatkowo, jak również wspomniano, uszkodzeniu może ulegać również ucho wewnętrzne czyli ślimak. Jeśli nie zareaguje się szybko to uszkodzenie takie może zostać nieodwracalne a szumy uszne mogą spowodować istotne pogorszenie jakości życia.

Wizyta u lekarza jest więc niezbędna w takich przypadkach jak: silny niedosłuch i szumy uszne, krwawienie z ucha oraz zawroty głowy pozostające w powiązaniu z lotem samolotem.

CZY DZIECKO Z DRENAMI WENTYLACYJNYMI MOŻE PODRÓŻOWAĆ SAMOLOTEM?

Tak, może. Obecność drenów wentylacyjnych jest w tym przypadku zaletą, ponieważ dzięki ich obecności ciśnienia w uchu środkowym wyrównują się bardzo szybko.

CZY LOTY SAMOLOTEM SĄ NIEBEZPIECZNE DLA UCHA PO OPERACJI STAPEDOTOMII?

Każda gwałtowna zmiana ciśnienia w środowisku jest bardziej niebezpieczna dla ucha z założoną protezką niż dla ucha zdrowego. Dlatego też należy pamiętać o odpowiednim wyrównywaniu ciśnień w uchu środkowym, zwłaszcza podczas startu i lądowania. Tak więc należy przełykać ślinę, częściej ziewać, można żuć gumę, można również przed startem czy lądowaniem użyć kropli do nosa ze środkiem obkurczającym lub sterydem. Działania te mają na celu wyrównywanie ciśnień w uchu środkowym i środowisku zewnętrznym poprzez udrażnianie trąbki słuchowej.