Spis treści

Opis

Tympanoskleroza jest to schorzenie ucha środkowego, które polega na włóknieniu i odkładaniu się złogów soli wapnia w obrębie ucha środkowego a zwłaszcza błony bębenkowej. Wskutek tego dochodzi do ograniczenia ruchomości błony bębenkowej. Niekiedy tympanoskleroza obejmuje również kosteczki słuchowe oraz wyściółkę jamy bębenkowej powodując postępującą utratę słuchu i niedosłuch o charakterze przewodzeniowym. U dzieci proces ten rzadko jest tak zaawansowany i dotyczy przede wszystkim błony bębenkowej. Proces powstawania złogów tympanosklerozy wiąże się z przewlekłym stanem zapalnym ucha ale etiopatogeneza nie do końca jest poznana. Może się również wiązać z zakładaniem większych drenów wentylacyjnych lub powtarzaniem procedury drenażu jam bębenkowych.

Przypadek I

Na zdjęciu widoczna jest błona bębenkowa z tympanosklerozą, ucho lewe, dziecko 7 – letnie. Na błonie bębenkowej widoczne są białawe zmiany w postaci zlewających się skupień, zwłaszcza w tylnych kwadrantach ale również w pozostałej części błony bębenkowej przy jej brzegach (ryc. 1).

Objawy wiązały się z obecnością przewlekłego wysiękowego zapalenia ucha środkowego, na które dziecko chorowało od kilku lat. Obecność złogów tympanosklerozy o takim ograniczonym zasięgu nie powoduje utraty słuchu. Diagnostyka różnicowa powinna uwzględniać przede wszystkim obecność perlaka wrodzonego jako białawej masy za zachowaną błoną bębenkową. Niekiedy różnicowanie jest bardzo trudne ale w tym przypadku nie budzi wątpliwości.

Ryc. 1 Tympanoskleroza
  • W tym przypadku leczenie nie było wymagane, ponieważ słuch pozostawał prawidłowy. Obecność płytek tympanosklerozy ograniczona tylko do części błony bębenkowej nie upośledza istotnie jej ruchomości i nie powoduje niedosłuchu ani innych objawów.
  • Dziecko należy obserwować wykonując okresowo dokumentację fotograficzną w celu oceny progresji zmian. Należy również wykonać podstawowe badania audiometryczne.
  • Jeśli zmiany tympanosklerotyczne rozprzestrzeniają się powodując niedosłuch, należy rozważyć leczenie chirurgiczne.
  • Chirurgicznie usuwa się złogi tympanosklerozy niekiedy z fragmentem chorobowo zmienionej błony bębenkowej, wykonuje myringoplastykę z ochrzęstnej lub powięzi mięśnia skroniowego oraz uruchamia kosteczki słuchowe.
  • Ogólnie należy stwierdzić, że chirurgiczne leczenie tympanosklerozy jest skomplikowane i trudne.

Przypadek II

Na zdjęciu poniżej widoczna jest błona bębenkowa z tympanosklerozą oraz centralną perforacją błony bębenkowej, ucho lewe, dziecko 10 – letnie. W tylnych kwadrantach widoczna jest dość dobrze ograniczona zmiana tympanosklerotyczna w postaci dużej płytki. Tympanoskleroza obejmuje również przednie kwadranty. Perforacja zajmuje częściowo przednie i dolne kwadranty błony bębenkowej. Jest to sucha perforacja, bez wrastania naskórka (ryc. 2).

Powstanie powyższych zmian wiązało się w tym przypadku z przewlekłym wysiękowym zapaleniem ucha środkowego, na które dziecko chorowało kilka lat oraz z kilkukrotnie zakładanym drenażem wentylacyjnym jamy bębenkowej. Po wypadnięciu drenu wentylacyjnego pozostała perforacja, która nie zagoiła się samoistnie. Dziecko nie zgłaszało żadnych dolegliwości, nie było również wycieków z ucha.

Ryc. 2 Tympanoskleroza z perforacją błony bębenkowej
  • Leczenie przetrwałej perforacji błony bębenkowej jest operacyjne. Dziecko należy skierować do specjalistycznego ośrodka zajmującego się otologią dziecięcą.
  • Operacja polega na otwarciu ucha środkowego po nacięciu skóry przewodu słuchowego zewnętrznego.
  • Następnie usuwa się delikatnie płytkę tympanosklerozy spod wewnętrznej powierzchni błony bębenkowej tak by nie uszkodzić pozostałej jej części.
  • Pobiera się ochrzęstną ze skrawka małżowiny usznej lub powięź mięśnia skroniowego i pobranym materiałem zamyka się perforację metodą podkładania (pod resztki błony bębenkowej).
  • Jest to tak zwana metoda „podkładania”.
  • Ze względu na obecność tympanosklerozy i słabsze ukrwienie błony bębenkowej czasami przeszczep może się nie przyjąć.
  • W takich przypadkach wykonuje się reoperację z użyciem chrząstki ze skrawka ucha (mocniejszy, grubszy materiał).