Nagła głuchota jest to stan odbiorczego pogorszenia słuchu w uchu, który wystąpił w ciągu godzin. Stan ten wymaga szybkiej diagnozy i włączenia odpowiedniego leczenia, w przeciwnym wypadku niedosłuch czy głuchota pozostaną trwałe. Nagła głuchota występuje przede wszystkim u osób dorosłych.

Odbiorcze pogorszenie słuchu

Co oznacza „odbiorcze” pogorszenie słuchu? Jest to uszkodzenie ślimaka lub/i nerwu słuchowego, w przeciwieństwie do „przewodzeniowego” niedosłuchu związanego często z obecnością woskowiny lub zapalenia ucha środkowego. Odbiorcze uszkodzenia zwykle są groźniejsze bo ubytek słuchu jest trwały, natomiast przewodzeniowy niedosłuch najczęściej jest odwracalny i można go z powodzeniem leczyć.

Przyczyny nagłego niedosłuchu i głuchoty.

Nagła głuchota obustronna słuchu występuje rzadko i zwykle wiąże się z obecnością czynników, które można zidentyfikować. Do czynników tych należą między innymi uraz głowy ze złamaniem kości skroniowej, narażenie na gwałtową zmianę ciśnienia (barotrauma), ciężkie zakażenia wirusowe i bakteryjne w tym zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych oraz uszkodzenie toksyczne polekowe i inne. Czynniki te z uwagi na swoje wyraźne objawy są najczęściej rozpoznawane i leczone w odpowiedni sposób a pacjent zdaje sobie sprawę z ich obecności i skutków zdrowotnych.

Jednostronne nagłe pogorszenie słuchu jest natomiast sytuacją, która często występuje u dotychczas ogólnie zdrowych osób. Przyczyna tego schorzenia nie jest do końca wyjaśniona, nie znaczy to jednak, że nie można u tych osób zidentyfikować pewnych czynników, które mogą wpłynąć na słuch. Przyjmuje się, że nagłą jednostronną głuchotę może spowodować stres, który doprowadza do skurczu naczyń ślimaka. Należy zauważyć, że naczynia ślimaka są naczyniami końcowymi i nie ma tu krążenia obocznego. W związku z tym zamknięcie naczynia powoduje całkowite niedokrwienie narządu podobnie jak dzieje się to przy zawale serca. Innym czynnikiem mogą być ostre zakażenia wirusowe, nawet o przebiegu podklinicznym (ciche). Wirusy oraz stan zapalny organizmu wywołany przez ich obecność uszkadza toksycznie delikatne i wrażliwe komórki słuchowe. Pacjenci z zaburzeniami ciśnienia krwi, zarówno z niskim wyjściowym ciśnieniem jak i nadciśnieniem mogą być bardziej narażeni na tego typu nagłą dolegliwość. Również pewne ogólnoustrojowe choroby predysponują do wystąpienia nagłego pogorszenia słuchu, a są to hipercholesterolemia czy cukrzyca.

Uwaga: jednostronna nagła głuchota

Przyczyną jednostronnego pogorszenia słuchu włącznie z głuchotą może być guz nerwu słuchowego. Dlatego też w takich sytuacjach należy wykonać odpowiednie badania dodatkowe w celu wykluczenia obecności guza.

Najczęstsze objawy

Zwykle w sytuacji opisanej powyżej pacjent czuje szum uszny w jednym uchu, niedosłuch oraz uczucie pełności w uchu. Zawroty głowy nie są charakterystyczne dla tego schorzenia ale mogą wystąpić. Należy zaznaczyć, że opisane objawy mogą wystąpić również w innych chorobach ucha środkowego i wewnętrznego.

Część z nas miała na pewno uczucie szumu czy innych dolegliwości usznych, które wystąpiły po spionizowaniu się po nocnym odpoczynku. Objawy takie są przejściowe, ustąpują w ciągu kilku minut a związane są najczęściej z obniżeniem ciśnienia w okolicach głowy po przyjęciu pionowej postawy. Jeśli natomiast objawy te nie ustępują a niedosłuch narasta to należy myśleć o poważniejszym przebiegu.

Typowy przebieg nagłego jednostronnego pogorszenia słuchu:

Po wstaniu rano z łóżka wystąpienie szumu usznego oraz pogorszenie słuchu bez uchwytnej przyczyny.

Ocena słuchu

Objawy, które zostały opisane powyżej nie są charakterystyczne. 

Przyczyną niedosłuchu mogą być bowiem różne schorzenia. Najczęstszą jest infekcja górnych dróg oddechowych, która powoduje blokadę nosa, zaburzenia drożności trąbek słuchowych oraz właśnie niedosłuch, szum uszny i uczucie pełności w uchu. Tego typu pogorszenie słuchu jest w pełni odwracalne, leczy się wraz z ustępowaniem choroby górnych dróg oddechowych i wymaga zupełnie innego postępowania niż odbiorcza nagła głuchota. Pomimo, że objway mogą być takie same, leczenie i rokowanie jest w tych jednostkach zupełnie inne. Jeśli więc zbagatelizujemy nagłe wystąpienie niedosłuchu zrzucając winę na lekką infekcję, skutki mogą być poważne włącznie z tym, że słuch nie powróci do stanu prawidłowego. 

W każdym więc przypadku odczuwalnego pogorszenia słuchu, zwłaszcza z towarzyszącymi objawami takimi jak szum czy zawroty głowy, należy zgłosić się do lekarza, który zdiagnozuje przyczynę i określi sposób najlepszego postępowania leczniczego. Będzie to w opisanych wyżej sytuacjach albo leczenie infekcji albo też leczenie szpitalne z wlewami kroplówkowymi opisane dalej.

Podstawowe badania dodatkowe, które otolaryngolog w Poradni powinien wykonać to:

  • badanie stroikiem
  • tympanometria
  • audiometria tonalna

Te rodzaje badań są bardzo pomocne w ocenie słuchu, a wykonanie ich jest możliwe w większości dobrze wyposażonych gabinetów. Na podstawie wywiadu, badania pacjenta wziernikiem i mikroskopem oraz wyników badań dodatkowych lekarz decyduje o sposobie leczenia. Inne dostępne w części placówek badania diagnostyczne, które mogą być pomocne w ocenie słuchu to:

  • badania ABR (auditory brain response).
  • otoemisje akustyczne

Audiometria tonalna

Niedosłuch różnego stopnia w uszkodzeniu odbiorczym słuchu.

Sposoby leczenia nagłego pogorszenia słuchu

Istnieją różne sposoby leczenia nagłego pogorszenia słuchu, w zależności od stopnia ciężkości. Lekarz może zalecić przyjmowanie leków w domu lub też skierować pacjenta na leczenie szpitalne. Ważne jest określenie – o ile jest to możliwe – przyczyny wystąpienia nagłego pogorszenia słuchu. I paradoksalnie niekiedy lepiej jest nie znaleźć tej przyczyny. Dlaczego? Ponieważ jedną z przyczyn wystąpienia nagłej głuchoty w uchu jest obecność guza na nerwie słuchowym, który uciskając go powoduje objawy. W zależności więc od stopnia i rodzaju niedosłuchu należy wykonać również badania obrazowe w postaci tomografii lub rezonansu magnetycznego kości skroniowych. Leczenie takiego guza powinno być prowadzone w odpowiednich jednostkach.

Jeśli przyczyna nagłego odbiorczego pogorszenia słuchu nie zostanie znaleziona, pozostaje leczenie zachowawcze. Stosuje się między innymi:

  • kroplówki z lekami
  • leki sterydowe podawane doustnie lub dożylnie
  • leki wspomagające ukrwienie
  • leczenie towarzyszących schorzeń (np. nadciśnienie)
  • tlenoterapię
  • terapię hiperbaryczną

Uwaga

Należy z całym naciskiem podkreślić, że warunkiem powodzenia terapii nagłego odbiorczego pogorszenia słuchu jest wczesne zastosowanie odpowiedniego leczenia: w ciągu kilku dni a najlepiej godzin. Leczenie, które włącza się po kilku tygodniach nie ma zwykle sensu a niedosłuch jest w tym momencie nieodwracalny.