Przerost migdałków podniebiennych oraz migdałka gardłowego jest bardzo częstym stanem spotykanym w populacji pediatrycznej. Migdałki stanowią skupiska tkanki chłonnej, której głównym zadaniem jest obrona organizmu przed mikroorganizmami wnikającymi ze środowiska zewnętrznego. Kiedy należy je usunąć? Jak wygląda operacja? Dowiesz się czytając dalszą część.
Table of Contents
Czym są migdałki podniebienne i gardłowy?
Migdałki podniebienne to widoczne przy szeroko otwartych ustach struktury o różnej wielkości. Są nieregularne, podobne do orzecha włoskiego, i mogą być niewidoczne lub znacznie powiększone. „Trzeci migdał” ukryty jest w gardle i może powodować blokadę nosogardzieli. Tkanka chłonna w gardle i krtani, podobna do migdałków, pomaga w ochronie przed infekcjami, szczególnie u dzieci. Choroby migdałków, takie jak wirusowe i bakteryjne zapalenie, są częste i mogą wymagać leczenia antybiotykami lub interwencji chirurgicznej, gdy leczenie farmakologiczne jest niewystarczające. W takich przypadkach konieczna jest konsultacja z otolaryngologiem.
Jakie są objawy przerostu migdałków?
Przerost migdałków podniebiennych i gardłowego, chociaż może być bezobjawowy, w niektórych przypadkach prowadzi do problemów zdrowotnych. Średni przerost nie musi wpływać na zdrowie dziecka, ale gdy migdałki są znacznie powiększone, mogą blokować drożność nosa i dróg oddechowych. Wówczas występują problemy z oddychaniem przez nos, dzieci mają otwarte usta podczas snu, co może powodować chrapanie i bezdechy nocne. Objawy te mogą wpływać na jakość snu i powodować dzieńne zmęczenie i rozdrażnienie. Operacje usuwania migdałków są zalecane, gdy występują wymienione objawy, a nie tylko na podstawie stwierdzenia przerostu podczas badania lekarskiego.
Znaczący przerost migdałka gardłowego może również wywoływać nawracające infekcje, śluzowe i ropne wydzieliny z nosa oraz ślinienie się, ponieważ zaburza on naturalne oczyszczanie jamy nosowej. Niedrożność migdałków wpływa na słuch, gdyż uciskają one trąbki słuchowe, co jest istotne dla równowagi ciśnienia w uchu środkowym i może prowadzić do gromadzenia płynów i śluzu w uchu, co z kolei wywołuje niedosłuch i opóźnia rozwój mowy. Długotrwałe przypadki mogą wymagać interwencji chirurgicznej, szczególnie kiedy inne metody leczenia nie przynoszą poprawy.
Jak rozpoznaje się przerost migdałków?
Rozpoznanie powiększenia migdałków podniebiennych jest proste i często zauważalne przez rodziców. Ocena ich wielkości zależy od zajmowanej przestrzeni w gardle. Przedstawiony schemat klasyfikuje przerost migdałków w czterech stopniach, gdzie w najwyższym migdałki spotykają się na środku gardła, co może utrudniać jedzenie. Diagnostyka i określenie stanu patologicznego wymaga badania przez laryngologa.
Ryc. 1 Stopnie przerostu migdałków podniebiennych
Aby ocenić przerost migdałka gardłowego, wykonuje się badanie fiberoskopowe, które jest jednak nieprzyjemne dla dziecka i nie zawsze konieczne przy jednoznacznych przypadkach. Radiologiczne oceny migdałka gardłowego nie są zalecane z powodu promieniowania i braku dodatkowych korzyści w porównaniu do dokładnego badania laryngologicznego. Badania laboratoryjne, takie jak pełna morfologia krwi i poziomy antystreptolizyny O (ASO), oraz wymazy z nosa i gardła, mogą być przydatne w rozpoznawaniu choroby i ewentualnych zmian systemowych.
Oceniając wpływ przerostu migdałków na słuch, lekarz przeprowadza otoskopowe badanie uszu, które może być dokładniej wykonane za pomocą mikroskopu lub videootoskopu. Audiometria impedancyjna i testy otoemisyjne są podstawowymi, szybkimi i bezbolesnymi badaniami słuchu u dzieci, pozwalającymi na ocenę stanu ucha środkowego i monitorowanie leczenia. W przypadku starszych dzieci stosuje się audiometrię tonalną do określenia stopnia niedosłuchu. Na podstawie tych badań, lekarz może zaproponować leczenie, które czasem wymaga konsultacji z alergologiem w przypadku towarzyszących alergii.
Jak należy postępować z przerostem migdałków u dziecka?
Leczenie przerostu migdałków może być różnorodne i zależy od symptomów. Bezobjawowy przerost często monitoruje się przez regularne kontrole, nie wymagając natychmiastowej interwencji medycznej. Przy braku objawów, wizyty kontrolne i testy słuchu są wystarczające, aby śledzić potencjalny rozwój komplikacji, takich jak wysiękowe zapalenie ucha. Leczenie farmakologiczne, uwzględniające antyalergiczne i przeciwzapalne leki oraz sterydy donosowe, jest zalecane w celu zmniejszenia stanu zapalnego i przekrwienia. Równolegle, zaleca się zmiany w diecie i regularne płukania nosa, aby łagodzić symptomy alergiczne i wspomagać odporność.
Jeśli objawy przerostu są nasilone, wizyta u specjalisty otolaryngologa staje się niezbędna do oceny stanu i zdecydowania o dalszym leczeniu. Decyzja o operacji – adenoidektomii lub tonsillotomii – jest podjęta po szczegółowej analizie stanu zdrowia i reakcji na poprzednie terapie. Chirurgia często skutecznie eliminuje problem, przynosząc ulgę i poprawiając jakość życia dziecka. W przypadku zalegania płynu w uchu, procedura może być połączona z założeniem drenów wentylacyjnych, co poprawia słuch i zapobiega przyszłym infekcjom.
Obraz śródoperacyjny - przerost migdałków podniebiennych.
Czterolatek z IV stopniem przerostu migdałków podniebiennych miewał trudności z oddychaniem przez znacznie powiększone migdałki, które zetknęły się w linii środkowej gardła. Języczek był prawie niewidoczny, ukryty między migdałkami. Problemy z oddychaniem, chrapanie, i nocne bezdechy znacząco wpływały na jakość życia dziecka, które często budziło się zmęczone i niewyspane. Nawracające katarowe infekcje oraz problemy z jedzeniem dodatkowo komplikowały sytuację. Nieefektywność leczenia farmakologicznego wymagała innych form interwencji, aby poprawić stan zdrowia i samopoczucie dziecka.
Ryc. 2 Obraz śródoperacyjny - widoczne duże przerośnięte migdałki podniebienne
Stan po przycięciu migdałków podniebiennych i usunięciu migdałka gardłowego.
Po adenoidektomii i tonsillotomii u dziecka zaobserwowano poprawę w przestrzeni gardła dzięki przycięciu, a nie całkowitemu usunięciu migdałków podniebiennych. Zabieg umożliwił powrót języczka do normalnego położenia i zachowanie obronnych funkcji tkanki migdałkowej. Całkowite usunięcie migdałków jest rzadziej stosowane u dzieci. Migdał gardłowy został usunięty, choć nie jest to widoczne na obrazie.
Ryc. 3 Stan po tonsillotomii
Stan po przycięciu migdałków podniebiennych i usunięciu migdałka gardłowego.
Ryc.4 Migdałki usunięte po operacji
Ryc.5 Duży migdałek gardłowy - porównanie wielkości z gazikiem
Pytania i odpowiedzi - przerost migdałków
Jak jest przeprowadzana operacja migdałków?
Operacja migdałków podniebiennych i gardłowego przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym, które zapewnia bezpieczeństwo zarówno dziecku jak i komfort operowania lekarzowi. Zwykle rodzic pozostaje z dzieckiem na sali operacyjnej dopóki mały pacjent nie zaśnie. Gdy dziecko zaczyna się wybudzać po operacji rodzic jest już przy nim. Takie postępowanie pozwala na zminimalizowanie stresu dziecka. Przeprowadzenie operacji w miejscowm znieczuleniu, praktykowane niekiedy jeszcze w różnych miejscach nie powinno mieć miejsca.
Ile trwa operacja?
Operacja trwa około pół godziny ze znieczuleniem i wybudzeniem dziecka, może się jednak przedłużyć.
Czy dziecko ma dolegliwości bólowe po zabiegu?
Dziecko może mieć dolegliwości bólowe, ale zwykle nie są one nasilone. Z obserwacji wynika, że im mniejsze dziecko tym lepiej znosi zabieg. Najgorzej przechodzą usunięcie migdałków osoby dorosłe, u których silne dolegliwości bólowe mogą się utrzymywać tydzień lub nawet dłużej.
Czy po operacji pozostają widoczne blizny?
Nie, po operacji nie ma widocznych blizn. Migdałek gardłowy usuwa się od strony jamy ustnej specjalnym narzędziem, adenotomem. Migdałki podniebienne przycina się tonsillotomem. Jeśli zachodzi konieczność założenia drenów wentylacyjnych, to również nie ma blizn, ponieważ dreniki zakłada się przez przewód słuchowy zewnętrzny.
Czy migdałki odrastają?
Zdarza się, że migdałki podniebienne jak również migdałek gardłowy mogą odrastać, ale jest to sytuacja stosunkowo rzadka. Istnieją dzieci, u których migdałki potrafią odrosnąć w ciągu kilku tygodni ale to zdarza się wyjątkowo. Objawy będą wtedy podobne jak przed pierwszą operacją.
Jakie jest ryzyko operacji?
Ryzyko przeprowadzenia zabiegu operacyjnego występuje zawsze, niezależnie od rodzaju operacji i niezależnie od znieczulenia. W przypadku operacji migdałków największe ryzyko dotyczy krwawienia z loży po usuniętych czy przyciętych migdałkach. Aby zminimalizować ryzyko stosuje się odpowiednie postępowanie chirurgiczne oraz leki, jeżeli istnieje taka potrzeba. Dziecko po usunięciu migdałków pozostaje w oddziale na obserwację zwykle przez jedną dobę.
Ile wynosi okres rekonwalescencji dziecka po operacji?
Przez około tydzień należy zachować szczególną ostrożność: nie należy podawać dziecku gorących i drażniących potraw, ponieważ istnieje ryzyko krwawienia. Z tego samego powodu należy ograniczyć wysiłek fizyczny, nie wychodzić na zewnątrz z domu kiedy jest bardzo gorąco. Należy pamiętać, że dziecko jest pacjentem po operacji dlatego postępowanie powinno być odpowiednie. Po tygodniu ma miejsce wizyta kontrolna, na której lekarz bada dziecko i ocenia proces gojenia. Zwykle po tym okresie można wrócić do swojej zwyczajnej aktywności.
Czy to prawda, że po usunięciu migdałków dziecko narażone jest bardziej na infekcje dolnych dróg oddechowych?
Nie, nie jest to prawda. Migdałki gardłowy i podniebienne są tylko częścią układu chłonnego. W całym gardle, a nawet w jamie nosowej i krtani są zlokalizowane grudki chłonne, które są skupiskami tkanki limfatycznej biorącej udział w odporności organizmu. Usunięcie migdałków nie zawsze oznacza, że infekcje ustąpią całkowicie. Prawdopodobnie dziecko nadal będzie chorowało, ale intensywność oraz liczba tych infekcji będzie mniejsza. Oczekuje się natomiast, że po takiej operacji ustąpią zapalenia uszu.
Czy nadmierne ślinienie się jest objawem przerostu migdałków?
Nadmierne ślinienie się może być objawem przerostu trzeciego migdałka, może być też objawem zbyt krótkiego wędzidełka języka. Jest to związane z obecnością zwężonej drogi oddechowej i pokarmowej przy dużym przeroście migdałków, co utrudnia prawidłowe połykanie.
Czy dreniki wentylacyjne zakłada się podczas tego samego zabiegu?
Tak.
Jak należy postępować z drenami wentylacyjnymi?
Wiele informacji o wysiękowym zapaleniu ucha środkowego oraz drenach wentylacyjnych i postępowaniu z nimi można znaleźć na innej stronie serwisu: