We wpisie tym poruszony jest głównie problem szumów usznych, których przyczyną są choroby ogólne.​

Więcej o szumach usznych dowiesz się na tej stronie .

Szum uszny jest objawem, którego najczęstszą, dającą się zidentyfikować przyczyną są schorzenia ucha, w tym zwłaszcza uszkodzenie spowodowane przewlekłym działaniem hałasu. Szumy uszne skłaniają pacjenta do konsultacji przede wszystkim ze specjalistą otolaryngologiem. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze przyczyna leży w schorzeniu ucha. Istnieje cały szereg problemów zdrowotnych nie związanych bezpośrednio z narządem słuchu, których obraz kliniczny zawiera szum uszny, w pewnych sytuacjach jako objaw dominujący.

Przykład audiogramu w uszkodzeniu hałasem. Charakterystyczny ubytek słuchu na wysokich częstotliwościach.

 Po wykluczeniu przyczyn ze strony narządu słuchu trzeba zastanowić się nad innymi, które mogą wynikać z istnienia chorób układowych. Konsultacja innych specjalistów staje się w tym momencie niezbędna. Aby uściślić rozpoznanie, konieczne jest podanie lekarzowi nie tylko informacji o fakcie istnienia szumów usznych ale również o ich jakości oraz objawach towarzyszących. Informacje, których oczekuje lekarz to między innymi:

  1. kiedy szum uszny pojawił się po raz pierwszy?
  2. czy nasila się z czasem?
  3. czy pojawia się po przebudzeniu i wstaniu z łóżka?
  4. czy występuje po jednej stronie czy po obydwu?
  5. jakie czynniki nasilają szum uszny?
  6. czy ostatnio zaczął przyjmować inne leki?
  7. na jakie choroby ogólne choruje?
  8. czy mierzy regularnie ciśnienie?
  9. czy stres i zmęczenie mają wpływ na szum?
  10. czy pali papierosy? nadużywa alkoholu?
  11. czy przyjmuje leki psychotropowe? narkotyki? inne substancje?
  12. jakie sytuacje łagodzą występujący szum?

Choroby ogólne związane z szumami usznymi (oraz jaki specjalista powinien włączyć się do procesu diagnostyczno - leczniczego). ​

Guz ośrodkowego układu nerwowego: jako objaw guza kąta mostowo – móżdżkowego często występuje jednostronny szum uszny, zwykle o wysokiej częstotliwości. Może być początkowo jedynym objawem rozrastającego się guza, ponieważ pacjent nie odczuwa pogorszenia słuchu, które może następować powoli oraz dotyczyć jedynie pewnych częstotliwości. Pisk w uchu staje się natomiast wyraźnie słyszalny, zwłaszcza w cichym otoczeniu. Guz wewnątrzczaszkowy jest spotykany rzadko, prócz szumów usznych jego rozrost powoduje powstanie innych dolegliwości, takich jak niedosłuch, bóle i zawroty głowy. Guza wewnątrzczaszkowego rozpoznaje się w rezonansie magnetycznym.  Wskazana konsultacja: neurochirurg

Nadciśnienie tętnicze. Jest jednym z częstszych czynników powodujących szumy uszne. Słabo kontrolowane, nieleczone nadciśnienie tętnicze związane jest zwykle z występowaniem stałych szumów usznych, lokalizowanych „w głowie”, którym towarzyszy często ból głowy, uczucie „ciśnienia w głowie”, „rozpierania”. Stres powoduje dodatkowo zwiększenie ciśnienia tętniczego, podobnie jak używki typu papierosy i alkohol. Duże zwiększenie ciśnienia tętniczego, jak ma to miejsce w tak zwanym przełomie nadciśnieniowym jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Wskazana konsultacja: internista

Schorzenia stawu skroniowo – żuchwowego. Należy stwierdzić, że schorzenia te występują dość często, związane są z między innymi z brakami uzębienia, nieprawidłowym zgryzem, co powoduje niefizjologiczne, nadmierne obciążenie stawu oraz rozwój zmian zwyrodnieniowych. Szumy uszne w tym schorzeniu są częste, występują w większym nasileniu po spożywaniu pokarmów, mogą być związane również z nawykiem zgrzytania zębami. Wskazana konsultacja: stomatolog, chirurg szczękowo – twarzowy

Miażdżyca naczyń oraz inne schorzenia naczyniowe. W takich przypadkach szum uszny może mieć. charakter pulsujący, zgodny z czynnością serca. Charakterystyczny jest dla zwężenia tętnic szyjnych, kręgowych oraz zmian zwyrodnieniowych w naczyniach krwionośnych bezpośrednio w ślimaku. Zwiększone ciśnienie tętnicze w istotnym stopniu wpływa na intensywność szumów usznych o tym pochodzeniu. Szumy takie niekiedy udaj się usłyszeć po przyłożeniu stetoskopu do szyi, na przebiegu dużych naczyń. Wskazana konsultacja: chirurg naczyniowy, internista

Depresja. Depresja jest schorzeniem dotykającym coraz większy procent społeczeństwa. Chorują na nią nie tylko osoby dorosłe ale również dzieci. Jest to problem trudny do leczenia, wymagający podejścia interdyscyplinarnego. Nierzadko, szumy uszne będą niestety dokuczać choremu pomimo zastosowania specjalistycznych leków psychotropowych. Wskazana konsultacja: psychiatra

Stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex). Rozwojowi tego schorzenia towarzyszy często szum uszny w połączeniu z innymi objawami ze strony narządu słuchu oraz objawami ogólnymi. Inne choroby neurologiczne, których objawem jest szum uszny to migrena, padaczka, zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych. Wskazana konsultacja: neurolog

Urazy głowy ze wstrząśnieniem mózgu, złamaniem piramidy kości skroniowej. Szum uszny to bardzo częsty objaw stanów pourazowych ośrodkowego układu nerwowego. Wynika on z uszkodzenia komórek nerwowych na różnych piętrach ośrodkowego układu nerwowego jak i komórek zmysłowych narządu słuchu. Nieodwracalnym uszkodzeniom pourazowym (głuchota, złamanie błędnika, przerwanie ciągłości nerwu przedsionkowo – ślimakowego) towarzyszy zwykle uporczliwy, a jednocześnie bardzo trudny w leczeniu szum uszny. Wskazana konsultacja: neurolog, neurochirurg

Leki. Objawy niepożądane pewnych leków mogą obejmować szumy uszne. Zwykle są to leki, które w pewien sposób uszkadzają bezpośrednio komórki zmysłowe w ślimaku. Należą do nich między innymi niesteroidowe leki przeciwzapalne podawane w dużych dawkach (aspiryna), leki cytostatyczne (pochodne platyny), antybiotyki aminoglikozydowe (gentamycyna, amikacyna) oraz pewne inne. Niektóre z nich powodują trwałe uszkodzenia słuchu, niektóre jedynie przejściowe. Wskazana konsultacja: internista, onkolog

Inne schorzenia: pewne inne schorzenia mogą predysponować do występowania szumów usznych. Bedą to cukrzyca, choroby tarczycy, zaburzenia hormonalne podczas ciąży. Wskazana konsultacja:  diabetolog, endokrynolog, internista.

Czy szum uszny można leczyć?

Jeśli znajdzie się przyczynę szumu usznego, leczenie powinno być skierowane na jej usunięcie. Nie zawsze przyczyna szumu usznego jest zidentyfikowana. Znacznie częściej, nawet po wykonaniu wielu badań dodatkowych, nie udaje się odnaleźć czynnika sprawczego. Problemowi leczenia szumów usznych zostanie poświęcony kolejny wpis.

Uwaga

Pojawienie się obustronnego szumu usznego wraz z bólem głowy może wskazywać na rozwój poważnej choroby, jaką może być przełom nadciśnieniowy, udar mózgu, zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych. Stany takie wymagają szybkiej interwencji lekarskiej.​

Pamiętaj

Szum uszny nie zawsze jest objawem schorzenia ucha. Często może być związany z rozwojem chorób ogólnych, układowych.

PIŚMIENNICTWO:

Han BI, Lee HW, Kim TY, Lim JS, Shin KS. Tinnitus: characteristics, causes, mechanisms, and treatments. J Clin Neurol. 2009;5(1):11-19.

Baguley D, McFerran D, Hall D. Tinnitus. Lancet. 2013 Nov 9;382(9904):1600-7.

Savage J, Waddell A. Tinnitus. BMJ Clin Evid. 2014 Oct 20;2014:0506.

Pattyn T, Van Den Eede F, Vanneste S, Cassiers L, Veltman DJ, Van De Heyning P, Sabbe BCG. Tinnitus and anxiety disorders: A review. Hear Res. 2016 Mar;333:255-265.

Langguth B, Landgrebe M, Kleinjung T, Sand GP, Hajak G. Tinnitus and depression. World J Biol Psychiatry. 2011 Oct;12(7):489-500.