Adenotomia jest jednym z najcześciej wykonywanych zabiegów chirurgicznych u dzieci. Nie zawsze jednak przynosi spodziewane efekty. W tym artykule próbujemy analizować możliwe przyczyny niepowodzeń adenotomii.

Spis treści

Ogólnie o adenotomii

Adenotomia to procedura chirurgiczna mająca na celu usunięcie przerośniętego migdałka gardłowego. Przerost migdałków może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, szczególnie u dzieci. Więcej o adenotomii i usuwaniu migdałków przeczytasz w tych artykułach: przerost migdałkówkiedy usuwa się trzeci migdałek oraz w Wikipedii. W poniższym artykule poddano analizie możliwe przyczyny niepowodzeń adenotomii. 

Niewłaściwa diagnoza jako przyczyna niepowodzenia po usunięciu migdałka

Jeśli początkowa diagnoza, która doprowadziła do adenoidektomii, była nieprawidłowa lub niekompletna, operacja może nie rozwiązać podstawowej przyczyny objawów. Adenoidektomia jest często przeprowadzana w celu leczenia przewlekłych lub nawracających infekcji ucha, przewlekłego zapalenia zatok oraz problemów z oddychaniem przez nos i bezdechu sennego u dzieci. Jednakże, jeśli te objawy nie wynikają z powiększenia migdałka gardłowego, ale z innych przyczyn, nie przyniesie oczekiwanej poprawy. Przyczyny te to między innymi alergie, astma, deformacje anatomiczne nosa lub gardła, lub inne schorzenia układu oddechowego. 

Objawy, które mogą sugerować potrzebę adenoidektomii, takie jak kłopoty z oddychaniem przez nos, przewlekłe zapalenie ucha, czy problemy ze snem, mogą być wieloczynnikowe. Nie zawsze są bezpośrednio związane tylko z migdałkiem gardłowym. Zanim zdecydujemy się na adenoidektomię, ważne jest przeprowadzenie dokładnej oceny dziecka. Jest to konieczne aby upewnić się, że powiększony migdałek jest faktyczną przyczyną objawów. Ocena powinna obejmować badanie fizykalne, endoskopię nosa i gardła, testy alergiczne. Czasami wskazane jest obrazowanie, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT).

Pozostałe potencjalne przyczyny niepowodzeń adenotomii

 Niekompletne usunięcie: W niektórych przypadkach tkanka migdałka gardłowego może nie zostać całkowicie usunięta podczas operacji. Może to prowadzić do utrzymujących się lub nawracających objawów. Uwaga: migdałek gardłowy nie jest tworem, zlokalizowanym na szypule, którą można odciąć i usunąć go w 100%. Jest to przerost tkanki chłonnej tylnej ściany nosogardła, która rozmieszczona jest w rozmaity sposób. Dlatego też nie można na ogół powiedzieć, że migdałek usunięto całkowicie lecz subtotalnie. Częściowe usunięcie natomiast z pozostawieniem dużej, górnej części migdałka w stropie nosogardła może powodować brak poprawy. Należy więc zawsze kontrolować lożę po usunięciu migdałka a zwłaszcza górną część, tuż za nozdrzami tylnymi. 

Odrost tkanki migdałka: Istnieje możliwość, że tkanka migdałka gardłowego może odrosnąć po operacji, szczególnie u młodszych dzieci. Prowadzi do powrotu problemów. Istnieją czynniki mogące wpłynąć na powtórny przerost migdałka gardłowego. Wg autorów jednej z prac są to: 

  • Dzieci poniżej 5 roku życia w czasie adenotomii.
  • Pacjenci z jednoczesną obturacyjną bezdechem sennym.
  • Dzieci, które przeszły samą adenotomię bez tonsillotomii.
  • Współistniejąca diagnoza astmy oskrzelowej lub alergicznego nieżytu nosa oraz
  • Pacjenci z dużym rozmiarem migdałków na podstawie badania endoskopowego. [1]

W innej pracy zwrócono z kolei uwagę, że stosowanie sterydów donosowych może być skuteczne u dzieci w zapobieganiu ponownemu odrostowi migdałka gardłowego oraz nawrotowi związanych z tym objawów nosowych po adenotomii [2]. 

Zaburzenia systemu odpornościowego: Ponieważ migdałki są częścią układu odpornościowego, ich usunięcie może mieć różne efekty. Zależy to od dojrzałości i funkcji indywidualnej odpowiedzi immunologicznej pacjenta. Istnieją podejrzenia, że funkcja układu odpornościowego zmniejsza się po usunięciu migdałka. Dostępne prace wskazują jednak, że jeśli tak się dzieje to jest to sytuacja krótkotrwała. Długoterminowa funkcja odpornościowa nie zmniejsza się po resekcji migdałków i migdałka gardłowego u dzieci [3]. Pewne krótkotrwałe zaburzenia immunologiczne mogą być odpowiedzią na stres wynikający z operacji a nie na usunięcie tkanki migdałka i normalizują się z czasem [4]. Według jednej z prac, istnieje pewien związek z wcześniejszym usunięciem migdałków podniebiennych a późniejszym rozwojem ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego wymagającego leczenia operacyjnego. Związek ten zauważono głównie u kobiet [5]. 

Dysfunkcja trąbki słuchowej: Adenoidektomia może nie rozwiązać problemów związanych z dysfunkcją trąbki słuchowej, co może powodować trwające problemy z uszami i wpływać na ogólny sukces leczenia.

Pozostałe zapalenie: Zapalenie pooperacyjne może utrzymywać się przez jakiś czas po operacji, co może tymczasowo naśladować objawy, które adenoidektomia miała rozwiązać.

Niewłaściwa opieka pooperacyjna: Nieprzestrzeganie właściwej opieki pooperacyjnej może prowadzić do powikłań lub opóźnionego gojenia, wpływając na wynik operacji. 

Wiek pacjenta: Wiek pacjenta w momencie operacji może wpłynąć na wynik, ponieważ młodsi pacjenci mogą mieć inne wzorce gojenia i ryzyko odrostu migdałka (patrz wyżej).

Technika chirurgiczna: Zastosowana technika chirurgiczna może wpłynąć na wynik, ponieważ niektóre techniki mogą być bardziej skuteczne niż inne w usuwaniu tkanki migdałka gardłowego lub zapobieganiu powikłaniom.

I wreszcie:

Oczekiwania vs rzeczywistość: Czasami oczekiwane korzyści z adenoidektomii mogą nie być zgodne z rzeczywistymi wynikami ze względu na nieporozumienie co do potencjalnych korzyści operacji.

 

Zrozumienie konkretnych przyczyn braku poprawy po adenoidektomii często wymaga dokładnej ponownej oceny objawów pacjenta, historii medycznej i potencjalnej obecności innych czynników przyczyniających się do problemu.

Literatura

  1. Alkhatib T, et. al. An Eight-Year Case Control Study Identifying Predictors of Adenoid Recurrence. Inter J Otorhinolaryngology, November 2017 Volume 4, Issue 2
  2. Waleed F. Ezzat; , Tamer A. Abo Elczz, , Ahmed M. Marouf; , Eman M. Ahmed Nasal Steroids Use in the Prevention of Symptomatizing Adenoid Regrowth after Adenoidectomy. An International Journal of Medicine, 2021, Vol. 114, Suppl. 1
  3. Hu L, Yang J. [Immune function alteration in children after tonsillectomy and(or) adenoidectomy]. Lin Chuang Er Bi Yan Hou Tou Jing Wai Ke Za Zhi. 2016 Mar;30(5):418-23. Chinese. PMID: 27382697.
  4. Chen F, Li X. [Tonsillectomy and adenoidectomy in children with obstructive sleep apnea hypopnea syndrome postoperative immune function influence]. Lin Chuang Er Bi Yan Hou Tou Jing Wai Ke Za Zhi. 2012 Apr;26(7):333-6. Chinese. PMID: 22737881.
  5. Andreu Ballester JC, Ballester F, Colomer Rubio E, Millán Scheiding M. Association between tonsillectomy, adenoidectomy, and appendicitis. Rev Esp Enferm Dig. 2005 Mar;97(3):179-86. English, Spanish. doi: 10.4321/s1130-01082005000300006. PMID: 15839812.