Materiał poniższy stanowi fragment rozprawy doktorskiej dr Łukasz Plichty
Historia leczenia chirurgicznego nowotworów złośliwych raka gardła dolnego sięga do czasów wielkiego chirurga Teodora Billrotha, również zdolnego pianisty, wiolonczelisty, kompozytora i krytyka muzycznego, przyjaciela Brahmsa. W Wiedniu w 1870 roku, kiedy to szkoła wiedeńska chirurgii święciła swoje największe triumfy, Billroth rozpoczął badania nad możliwością resekcji szyjnego odcinka przełyku u psów. 3 lata później 31 grudnia 1873 roku przeprowadził pionierski zabiegu usunięcia krtani z powodu nowotworu złośilwego. Czerny, który asystował Billrothowi przy jego pierwszej laryngektomii, przeprowadził podobny zabieg z częściowym usunięciem gardła dolnego w 1877r. Zabieg powikłany był zwężeniem przełyku tuż poniżej granicy z gardłem, przez co pacjent wymagał karmienia przez ezofagostomię. Przeżył w ten sposób 12 miesięcy. Dwa lata później (1879 r.) Billroth usunął zaawansowany nowotwór gardła dolnego razem z krtanią i tarczycą, pozostawiając w ranie dren, który zastępował usunięty fragment drogi pokarmowej. Po 4 tygodniach od operacji rana „sprawiała wrażenie” jakby proces nabłonkowania przebiegał w kierunku wytworzenia nowego przełyku. Dren do nowego przełyku był zakładany codziennie dla utrzymania jego światła, jednak po 2 tygodniach przedostał się do śródpiersia a pacjent zmarł po 3 dniach w wyniku zapalenia śródpiersia.
Znaczącego postępu w dziedzinie rekonstrukcji gardła po usunięciu nowotworu dokonał w 1886 r. Jan Mikulicz-Radecki, uczeń Billrotha, również utalentowany muzycznie. Z powodu braku poparcia ojca, który wymarzył sobie dla syna karierę prawnika, jako młody człowiek Mikulicz musiał dodatkowo pracować. By zarobić na utrzymanie, dawał lekcje gry na pianinie przed zajęciami na uniwersytecie medycznym. Jako profesor chirurgii na uniwersytecie w Krakowie zrekonstruował ubytek gardła i przełyku po usunięciu nowotworu okolicznymi płatami skórnymi a pacjent przeżył 11 miesięcy po zabiegu.
KarlGarre ze Szwajcarii wykonał 3 udane resekcje krtani i gardła w 1898 roku, dwie przy użyciu metody rekonstrukcji gardła zaproponowanej przez Mikulicza-Radeckiego, jedną przy użyciu niezmienionej nowotworowo błony śluzowej krtani jako uszypułowany przeszczep tworzący nowy przełyk.
Na początku dwudziestego wieku również w Wielkiej Brytanii podjęto pionierskie próby leczenia nowotworów krtaniowej części gardła. W 1909 r. Evans (Szpital Westminster w Londynie) usunął krtań u 63-letniej pacjentki. Proksymalny odcinek przełyku został wyprowadzony jako ezofagostomia na szyję, który przed każdym posiłkiem był łączony z gastrostomią przez gumową rurkę. Pacjentka przeżyła w ten sposób 25 lat po zabiegu. Sir Arbuthnot Lane (Guy’sHospital) z sukcesem usunął raka szyjnej części przełyku z tylną częścią krtani w 1911 r., przywracając ciągłość przełyku przy pomocy płatów skórnych. Natomiast Logan Turner z Edynburga usunął nowotwór okolicy zapierściennej oraz tylnej ściany gardła dolnego w 1920 r., tym samym pozostawiając krtań. Pacjent był następnie karmiony przez gumowy dren wprowadzony do ezofagostomii. W 1932 r. Trotter zaprezentował 8 przypadków guzów krtaniowej części gardła. Pacjenci byli leczeni z powodzeniem operacyjnie z dojścia przez jamę ustną lub boczną faryngotomię, z ewentualną rekonstrukcją ubytku gardła płatami skórnymi i operacją gruczołów (wówczas tak nazywano węzły chłonne) jednoczasowo, bądź w pewnym odstępie czasowym. Trotter zalecał resekcję guza gardła we wszystkich przypadkach, kiedy ruchomość fałdów głosowych była zachowana, bez względu na powagę ogólnego obrazu choroby.
Niewiele pionierskich prób leczenia raka krtaniowej części gardła dokonano do czasów Harolda Wookey’a, który w 1942 r. zaprezentował 4 pacjentów leczonych z sukcesem faryngolaryngektomią z przywróceniem ciągłości przełyku przy użyciu płatów skórnych. Opisał on metodę dwuetapowej rekonstrukcji. W pierwszym etapie po usunięciu krtani i gardławszywano skórny płat szyjny w linie cięcia po usuniętym proksymalnym fragmencie przełyku, tym samym pozostawiając ezofagostomię. W drugim etapie po 6-8 tygodniach płat skórny rolowano w nowy przełyk naskórkiem do wewnątrz, zamykając ubytek skóry kolejnym płatem skórnym z szyi. W 1954 r. Raven z Londynu przedstawił 23 pacjentów leczonych podobną metodą, 8 pacjentów przeżyło od 9 do 51 miesięcy po zabiegu. W latach sześćdziesiątych Bakamjian opisał nową metodę rekonstrukcji przełyku płatem skórnym naramienno-piersiowym, którego zastosowanie było dużym osiągnięciem tamtych czasów i pozostało standardem do momentu zastosowania innych płatów skórno-mięśniowych.
Pionierskie metody leczenia raka krtaniowej części gardła ewoluowały również w kierunku usuwania gardła z pozostawieniem krtani. Opierając się na doświadczeniach Trottera, Orton w 1930 roku opisał nową technikę, którą nazwał przezgnykową laryngotomią do usuwania guzów nagłośni, fałdu nalewkowo-nagłośniowego, zachyłka gruszkowatego i bocznej ściany gardła. Następnie Alonso (1947) w Urugwaju, twórca operacji częściowych krtani znanych jako laryngektomie nadgłośniowe oraz pionowe częściowe laryngektomie, przedstawił przypadki leczenia w ten sposób raka gardła dolnego w swojej klinice. Ogura był wielkim zwolennikiem chirurgii zachowującej funkcje krtani. W 1960 r. przedstawił serię 13 pacjentów, których poddał częściowej laryngektomii z powodu nowotworu zachyłka gruszkowatego. Metodę proponował stosować do zmian fałdu nalewkowo-nagłośniowego, przyśrodkowej, przedniej i bocznej ściany zachyłka gruszkowatego od fałdu gardłowo-nagłośniowego do nieco powyżej dna zachyłka. Nie zalecał tej metody dla usuwania zmian naciekających boczną lub tylną powierzchnię chrząstki pierścieniowatej. Ustalił trzy kryteria w celu kwalifikacji przypadków dla chirurgii zachowawczej: fałd głosowy oraz nalewki muszą być ruchome oraz wolne od nowotworu, dno zachyłka gruszkowatego oraz chrząstka tarczowata nie mogą być nacieczone przez nowotwór.
W 1956 r. Som zaproponował częściową resekcję gardła i krtani dla wczesnego raka okolicy zapierściennej. Opierając się na założeniu, że przednia część krtani jest często wolna od nowotworu, stworzył metodą rekonstrukcji, wykorzystując jako autoprzeszczep część krtani i tchawicy. Tym sposobem mógł szeroko usunąć guz łącznie z całym obwodem okolicy zapierściennej z częścią tylną krtani i górną tchawicy. Następnie wykonywał tracheostomię, a półokrężne chrząstki tchawicy były wykorzystywane do odtworzenia przedniej części przełyku. Tylna część gardła była rekonstruowana przy użyciu średniej grubości przeszczepu skórnego spoczywającego na powięzi przedkręgowej a przyszywanego bocznie do autoprzeszczepu. Procedura nie mogła być wykonywana po radioterapii z powodu popromiennego uszkodzenia chrząstek tchawicy. Ograniczała się również do zmian wczesnych, bez zajęcia wnętrza krtani lub tchawicy do drugiej chrząstki.
W 1974 r., Som zaprezentował 23 przypadki częściowych faryngolaryngektomii oraz rekonstrukcji autoprzeszczepem, 6 pacjentów pozostało bez wznowy po zabiegu. Brak sukcesu w leczeniu Som przypisywał przerzutom do węzłów chłonnych, zwłaszcza przytchawiczych oraz głębokich szyjnych.
W 1980 r. Pearson opisał metodę prawie-całkowitej laryngektomii w przypadkach guzów głośni o zaawansowaniu T3, w której przeciwna do nacieku strona krtani została użyta do wytworzenia nowej głośni. Ta zasada została również zaadaptowana do przypadków raka zachyłka gruszkowatego.